Varış Öncesi
Gümrük İşlemleri, Türkiye'de ithalat süreçlerini hızlandırmak ve maliyetleri
azaltmak amacıyla uygulanan bir sistemdir. Bu uygulama, eşyanın Türkiye Gümrük
Bölgesi'ne varışından önce gümrük beyannamesinin tescil edilmesine olanak
tanır, böylece gümrük işlemleri eşya henüz yoldayken başlatılabilir.
Uygulamanın
Kapsamı ve Şartları:
Taşımacılık Türü: Başlangıçta sadece denizyolu
konteyner taşımacılığı için geçerli olan Varış Öncesi Gümrük İşlemleri 15 Mayıs
2021 tarihinden itibaren havayolu taşımacılığını da kapsayacak şekilde
genişletilmiştir.
Eşya Türü: Uygulamadan yararlanacak eşya listesi,
Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından belirlenir ve Bakanlık internet sitesinde
duyurulmaktadır. Bu listede genellikle yerli üretimde girdi olarak
kullanılabilecek hammadde ve ara mallar yer alır. Ayrıca GTIP noları bakanlık
sayfasında listelenmiş tıbbi cihazlar ve yedek parçaları da bu uygulamadan
yararlanabilir.
Başvuru Şartları: Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü
(YYS) sahipleri, Varış Öncesi Gümrük İşlemleri’nden doğrudan yararlanabilir.
YYS sahibi olmayan firmaların ise belirli şartları sağlaması ve ilgili Gümrük
ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü'ne başvuruda bulunması gerekir. Bu şartlar
arasında mali yeterlilik, belirli bir ihracat performansı ve belirli cezai şartların
taşınmaması gibi kriterler bulunur.
Başvuru şartlarından bazıları:
a)
Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleşik olması.
b)
Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son üç
yıl içerisinde, on ikişer aylık üç dönem ayrı ayrı olmak üzere, işlem gören
beyanname sayısının yüzde ikisini aşan sayıda vergi kaybına neden olan gümrük
mevzuatı ihlali nedeniyle ceza uygulanmamış olması,
c)
Başvurunun kayda alındığı ayın ilk gününden geriye dönük son üç
yıl içerisinde, on ikişer aylık üç dönem ayrı ayrı olmak üzere, işlem gören
beyanname sayısının yüzde beşini aşan sayıda gümrük mevzuatı ihlali nedeniyle
usulsüzlük cezası uygulanmamış olması,
d)
Gümrük ve vergi mevzuatları uyarınca ödenmemiş herhangi bir vergi,
ceza ve fer’i amme borcu bulunmaması.
e)
Başvuru sahibinin iştigal ettiği iş alanının özellikleri, kapasite
raporu ve mali bilançosu göz önüne alındığında, yeterli bir mali durumda
bulunması ve hakkında iflas işlemleri başlatılmamış olması.
f)
Başvuru yılından önceki son üç takvim yılı veya başvurunun kayda
alındığı ayın ilk gününden geriye dönük üç yıl içerisinde, yılda asgari beş
milyon FOB/ABD doları tutarında fiili ihracat gerçekleştirmiş olması,
g)
17/4/1957 tarihli ve 6948 sayılı Sanayi Sicil Kanunu hükümleri
kapsamında sanayi sicil belgesini haiz olması ve/veya 18/5/2004 tarihli ve 5174
sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanununa göre
sanayici sayılması,
Varış Öncesi Gümrükleme izninin
geçerlilik süresi 3 yıldır. Verildiği yılı izleyen takvim yılının üçüncü üçüncü
yılının son günü sona erer. Şartları taşıyan firmalar yeniden izin alabilirler.
Yetkilendirilmiş
Yükümlü Statüsü (YYS), Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri de dahil
olmak üzere toplam 46 ülkede geçerliliği olan bir statüdür.
YYS’nin temel
amacı, AB ve Türkiye’de “güven ve kontrol et” prensibi doğrultusunda e-gümrük
süreçlerini kolaylaştırmaktır. Bu kapsamda, ithalat, ihracat ve transit
işlemlerinin firmaların kendi tesislerinde gerçekleştirilmesine imkan
tanınırken, işlemler sonradan denetim mekanizmasına tabi tutulur. YYS statüsü,
gümrük yükümlülüklerini eksiksiz yerine getiren, mali yeterliliğe sahip ve ISO
27001 gibi uluslararası güvenlik standartlarını karşılayan firmalara
verilmektedir.
Onaylanmış
Kişi Statüsü ise (OKS):
OKS, gümrük
işlemlerinde güvenilirlik kazanmış ve belirli kriterleri sağlayan firmalara
verilen bir statüdür. Bu statüyü almak için başvuru yapan firmaların mevzuata uygunluk,
mali
yeterlilik ve gümrük işlemlerindeki performansları gibi
çeşitli faktörler dikkate alınır.
OKS şartlarından bazıları:
Türkiye’de en az 3 yıldır faaliyette bulunan
gerçek veya tüzel kişiler başvurabilir.
Bu süre zarfında düzenli olarak ithalat veya
ihracat yapmış olmalıdırlar.
İhracat veya
ithalat yapan firmaların belirli bir ticaret hacmine ulaşmış olması gerekir.
Gümrük
idaresinin belirlediği asgari işlem sayısı veya tutarının üzerinde ticaret
yapılmalıdır.
Vergi borcu
veya gümrük mevzuatına aykırı bir durum bulunmamalıdır.
Mali
durumunun yeterli olduğu, vergi ödemelerini düzenli yaptığı belgelenmelidir.
Firma, düzenli muhasebe ve stok kayıt sistemine sahip olmalı ve tüm
işlemlerini açık bir şekilde yürütebilmelidir.
Elektronik ortamda izlenebilir ve
denetlenebilir bir kayıt sistemi bulunmalıdır.
Vergi veya gümrük mevzuatına aykırı
işlem yaptığı tespit edilenler,
Ciddi kaçakçılık veya mali suçlar
nedeniyle ceza almış olanlar,
Gümrük işlemlerinde sık sık hatalı
beyanname veren ve usulsüzlük yapan firmalar,
Yeni kurulmuş ve henüz
yeterli ticaret hacmi veya tecrübesi bulunmayan firmalar OKS alamazlar.
OKS’ye sahip
firmalar, gümrük
işlemlerinde önemli kolaylıklar ve öncelikler kazanarak zaman ve maliyet
avantajı elde ederler. Bu yüzden, düzenli olarak ithalat veya
ihracat yapan firmalar için oldukça değerli bir statüdür.
Uygulamanın Faydaları:
·
İthalatta Yerinde Gümrükleme
İzni: Yerinde gümrükleme ile firmaların ithal ürünlerini giriş gümrük
müdürlüğüne sunmadan, doğrudan kendi tesislerindeki antrepoya alınması,
muayenenin ve eşyadan numune alımının buralarda gerçekleştirilmesidir.
YYS ve OKS belgesine sahip firmalar
Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunun 28,29,30 ve 90 faslında yer alan
ürünlerin yerinde gümrüklemesini yapabilirler.
·
Zaman Tasarrufu: Eşyanın varışından
önce gümrük işlemlerinin başlatılması, bekleme sürelerini azaltır ve tedarik
zincirinin hızlanmasını sağlar.
·
Maliyet Azaltma: Gümrük işlemlerinin
hızlanmasıyla birlikte tahmil, ardiye ve demuraj gibi ek maliyetlerin önüne
geçilir.
·
Rekabet Gücü: İthalat süreçlerinin
hızlanması, yerli üreticilerin hammaddeye daha hızlı erişmesini sağlayarak
üretim ve ihracat süreçlerini destekler.
